مصاحبه كننده: خبرنگار روزنامۀ هلندى دى وُلت كرانت سؤال: [در مورد گفتار شاه و اعتراف به «اشتباهات گذشته» و اينكه اعلام داشته است كه «پيام انقلابى» را شنيده است، 1
اينطور به نظر مى‌رسد شما مردم را به قيام خوانده‌ايد. بنابراين راه ديگر و ممكنى را براى رسيدن به يك رژيم دموكراتيك نمى‌بينيد؟] جواب: اولاً اينكه شاه به اشتباهات گذشته اعتراف مى‌كند چيزى جز فريب و نيرنگ نيست و گمان كرده است به صرفِ اعتراف، ملت از او دست برمى‌دارد. و ديگر اينكه اگر مجرمى به گناه خود اعتراف نمود، بر حسب اعترافش بايد محاكمه و مجازات شود. و دليل اينكه به دروغ مى‌گويد پيام انقلابى شما را شنيدم اين است كه اگر شنيده است كه حتماً شنيده، پيام ملت به او در برابر مملكت اين است كه شاه و همۀ خاندان سلطنت بايد كنار بروند. بنابراين اگر اين پيام را شنيده و مى‌خواهد به پيام ملت عمل كند، چرا كنار نمى‌رود، و سرنوشت مردم را به دست خودشان نمى‌سپارد؟ و دائماً خود را با سرنيزه بر مردم تحميل مى‌كند؟ و آيا در چنين صورت باز هم ما بپذيريم كه شاه مى‌خواهد دموكراسى را برقرار كند؟ ــ [حدس مى‌زنيد امكان اين باشد كه ارتش از شاه همان طورى كه خواسته‌ايد سرپيچى كند؟ اگر جواب مثبت مى‌دهيد، آيا دلايل موجهى براى آن داريد؟ و اگر نه، به نظر شما شانس واقعى اين هست كه يك قيام مسلحانه ايجاد شود؟] ــ اينكه مسلم است در ميان ارتش، صاحب‌منصبانى هستند كه با حمايتشان از شاه و حمايت شاه از آنان، در غارت مملكت شريك بوده‌اند، و همچنين در كشتارها و شكنجه‌ها همدست يكديگر. ليكن سربازان و نيز بسيارى از افسران و درجه‌داران هستند كه هنوز دلهاشان با ملت است و از دست شاه بخصوص به علت تسلط مستشاران امريكايى بر آنان رنج مى‌برند. و اينان به دليل پيوندى كه با مردم دارند، دير يا زود به آغوش ملت باز مى‌گردند و هم اكنون آثار آن ظاهر شده است. ــ [به فرض اينكه شاه بپذيرد كنار رود و يا مجبور به كناره‌گيرى شود، چه راهى را بايد دنبال كرد تا به جمهورى اسلامى رسيد؟ فكر مى‌كنيد كه در طى اين راه به هيچ مشكلى برنخواهيد خورد؟] ــ همان مردمى كه دست در دست هم دادند و دليرانه عرصه را بر شاه تنگ كردند، همانها با هدايت كسانى كه هميشه دلسوز آنان بوده‌اند، نوع حكومت دلخواه خود را انتخاب مى‌كنند. و بديهى است كه چون مسلمانند در همۀ مراحل كار، اسلام تنها ملاك و ضابطۀ نظام اجتماعى و نوع حكومت خواهد بود. و بر اين اساس من جمهورى اسلامى را پيشنهاد كرده‌ام و به رأى عمومى مى‌گذارم. و بديهى است كه هر كارى هرچه مهمتر با مشكلاتى بزرگتر رو به رو خواهد شد. ــ [اگر انتخابات آزاد شود، آيا مردم را به ميانه روى دعوت خواهيد كرد؟] ــ با وجود شاه، هيچ طرحى را نمى‌پذيريم كه جز توطئه چيزى نيست و در صورت سرنگونى شاه، مردم را دعوت مى‌كنيم كه به هيچ دولتى رأى ندهند، جز آنكه خود آنان دولت را سر كار آورند. ــ [يك دولت اسلامى چگونه تشكيل خواهد شد؟] ــ با طرحى كه تدارك ديده‌ايم، تلاش مى‌كنيم كه عموم ملت از همۀ طبقات، آگاهانه و آزادانه نمايندگان خود را انتخاب كنند و سپس نمايندگان دولت را و مسئولين هر مقامى را انتخاب مى‌كنند. ــ [اولين اقدامات يك دولت اسلامى چه خواهد بود؟] ــ اولين اقدام، اين است كه همۀ عوامل فساد و مهمتر اينكه همۀ انگيزه‌هاى فساد در زمينه‌هاى اجتماعى، اقتصادى و ساير زمينه‌ها با كمال جديت بايد ريشه‌كن شود. ــ [با آنهايى كه از نظر شما خائن هستند و آنها كه منافع خود را مى‌خواهند چه خواهيد كرد؟] ــ جوابش همان است كه قبلاً گفتم. مردم هركس و يا هر گروه را براى به دست گرفتن مسئوليتها صالح بدانند انتخاب مى‌كنند و خائنين را محاكمه و مجازات مى‌نمايند. ــ [جبهۀ ملى با رد كردن سلطنت مشروطه قدم مهمى در جهت شما 2
برداشته. آيا شما نيز به نوبۀ خود حاضريد يك قدم در جهت مخالفين غير روحانى دولت برداريد؟] ــ رژيم سلطنتى را بيش از يك سال است كه عموم مردم در سراسر ايران بشدت محكوم كرده‌اند. بنابراين هركس و يا هر گروه هم سلطنت را رد كند، با ملت هماهنگى كرده است و در صورتى كه در اين قدم استقامت كند، ملت او را فراموش نمى‌كند و من خود را در كنار مردم احساس مى‌كنم. ــ [قانون اساسى 1906، پيش‌بينى هيأتى از علماى مذهبى را مسئول تطبيق قوانين مجلس با قرآن قرار داده است. آيا در جمهورى اسلامى نيز يك چنين مجمعى پيش‌بينى مى‌شود؟] ــ نظارت علماى اسلام چون گذشته بر مجلس تأييد خواهد شد. ــ [شما براى ايران، برخلاف خواست شاه، يك مدرنيزه كردن واقعى مى‌خواهيد. آيا مى‌توانيد مشخص كنيد كه فرق بين اين دو مدرنيزاسيون در چيست؟] ــ بازسازى و نوسازى كشور قطعاً مورد تأييد و از برنامه‌هاى ماست. آنچه را كه شاه به نام مدرنيزه كردن انجام داده، جز خرابى و ويرانى به بار نياورده است. نفت، اين طلاى سياه را حراج كردن و در عوض، كشور را پر از آهنپاره نمودن، مدرنيزه كردن است؟! به كمك چند صد كارخانه، صنايع مونتاژ وابسته را رواج دادن، مدرنيزه كردن است؟! دهها هزار مستشار نظامى را با هزينه‌هاى سرسام‌آور، بر ارتش و بر مقدرات مملكت مسلط كردن، مدرنيزه كردن است؟! و... ــ [در جمهورى اسلامى حقوق اقليتهاى مذهبى، نژادى و سياسى چه خواهد بود؟ آيا حزب كمونيست آزاد خواهد بود؟] ــ اسلام بيش از هر دينى و بيش از هر مسلكى به اقليتهاى مذهبى آزادى داده است. آنان نيز بايد از حقوق طبيعى خودشان كه خداوند براى همۀ انسانها قرار داده است، بهره‌مند شوند. ما به بهترين وجه از آنان نگهدارى مى‌كنيم. در جمهورى اسلامى كمونيستها نيز در بيان عقايد خود آزادند. ــ [مشخصاً حقوق زنان در جمهورى اسلامى چه خواهد بود؟ تكليف مدارس مختلط چه مى‌شود؟ مسألۀ تنظيم توالد و تناسل و سقط جنين چگونه خواهد شد؟] ــ از نظر حقوق انسانى، تفاوتى بين زن و مرد نيست. زيرا كه هر دو انسانند و زن حق دخالت در سرنوشت خويش را همچون مرد دارد. بله در بعضى از موارد تفاوتهايى بين زن و مرد وجود دارد كه به حيثيت انسانى آنها ارتباط ندارد. مسائلى كه منافات با حيثيت و شرافت زن ندارد آزاد است. سقط جنين از نظر اسلام حرام است. ــ [گفته‌ايد كه در جمهورى اسلامى ايران به صادرات گاز و نفت به كشورهاى غربى ادامه داده و تكنولوژى آنها را وارد خواهيد كرد، تحت چه شرايطى؟] ــ ما نه چاههاى نفت را مى‌بنديم و نه درهاى مملكت را به روى خود مى‌بنديم و نه كشور را به بازار مصرف هرچه كه غرب مى‌سازد و مى‌خواهد به ما تحميل كند تبديل مى‌كنيم. ما از نفت استفاده خواهيم كرد، ولى دليلى ندارد كه هميشه صادركنندۀ آن باشيم. ما چيزى را كه نداريم و به آن نياز داريم، از خارج مى‌خريم، ولى چرا خود توليد كنندۀ مايحتاج خود نباشيم؟ سياست ما هميشه بر مبناى حفظ آزادى و استقلال و حفظ منافع مردم است كه اين اصل را هرگز فداى چيزى نمى‌كنيم. ــ [شما وابستگى بسيار بزرگ ايران را به كشورهاى غربى بخصوص امريكا، مشخص كرده‌ايد. چگونه فكر مى‌كنيد كه به آن پايان دهيد؟] ــ ملتى كه براى به دست آوردن آزادى و استقلال كشته مى‌دهد، براى حفظ و پاسدارى از آن صبر و استقامت و رنج را مى‌پذيرد. ــ [آيا نظرِ ملى كردن خصوصاً كمپانيهاى نفتى را داريد؟] ــ ما هر قراردادى را كه به ضرر ايران باشد، به نفع ايران لغو خواهيم كرد. ــ [آيا خارجيها و بخصوص امريكايى‌ها را از ايران بيرون خواهيد كرد؟ اگر جواب مثبت است، خطر اين نيست كه كمبود تكنيسين و متخصصين پيدا كنيد، بخصوص در صنايع نفت؟] ــ ما دشمن غير ايرانى نيستيم، ولى كسانى كه بودن آنان را به ضرر ملت بدانيم، به آنان اجازۀ اقامت نمى‌دهيم. ما به قدر كفايت از نيروى انسانى ماهر برخورداريم. ــ [آيا نمى‌ترسيد كه امريكا، جمهورى اسلامى را براندازد؟ و همين طور روسيه؟ چه اقداماتى براى جلوگيرى از يك چنين احتمالى خواهيد كرد؟] ــ در حال حاضر نهضت اسلامى ايران عليه شاه، چيزى كمتر از رويارويى با امريكا و شوروى نيست كه مستقيم و غير مستقيم از او حمايت مى‌كنند. ــ [در مورد تعويض لحن مطبوعات شوروى در مورد اينكه اوضاع ايران به وضوح به هم خورده، چه فكر مى‌كنيد؟] ــ شوروى با سياستهاى فرصت‌طلبانۀ خود در بسيارى از جاها حيثيت خود را از دست داده است. و او به خيال اين است كه هميشه مى‌توان از آب گل‌آلود استفاده كرد. ما دست سودجويان شوروى را از ايران قطع خواهيم كرد. ــ [نظر شما در مورد دليل امريكا كه مى‌گويد اگر اوضاع ايران آشفته شود، شوروى از آن بهره‌بردارى مى‌كند، تا بتواند راهى به خليج فارس باز كند، چيست؟] ــ امريكا سخن متناقض زياد گفته است. چندى پيش بود كه كارتر گفت: مى‌گويند شوروى در ناآراميهاى ايران دخالت دارد. حرف كارتر صحيح نيست و اگر ايران مستقل باشد، بر طبق ضوابط، كنترل خليج فارس را به عهده مى‌گيرد. ــ [به فرض اينكه خيزش ايرانيان گسترش نيابد و اينكه شاه واقعاً اقدام به آزادى كند و در طى يك رفراندم ايرانيان رأى به ماندن حكومت سلطنتى يامشروطۀ سلطنتى بدهند، چه خواهيد كرد؟] ــ انقلاب ايران يك نهضت اسلامى است كه ادامه دارد و با رفتن يا ماندن شاه نيز ادامه دارد. اگر شاه لجاجت كند و كنار نرود، نهضت همچنان ادامه خواهد داشت. اصولاً حكومت مشروطۀ سلطنتى، مورد تنفر شديد مردم است. از طرفى شاه محال است به مردم ستمديدۀ ايران آزادى دهد. آيا تظاهرات و اعتصابات سراسر ايران رفراندمى عليه شاه نيست؟
عنوان :
توبه شاه حقوق اقلیتها رابطه جمهورى اسلامى با غرب
مرجع :
صحیفه امام (۴) صفحه ۳۸۵
مکان :
پاریس، نوفللوشاتو
تاریخ :
۱۳۵۷-۰۸-۱۶